04-12-2017, 03:40 AM
CUMHURİYETÇİLİK
Cumhuriyet halkın doğrudan doğruya seçtiği temsilciler aracılığı ile egemenliği elinde tutuğu yönetim şeklidir. Başka bir ifade ile Cumhuriyet yönetimin ulusa ait olduğunu ortaya koyan bir rejimdir. Cumhuriyet’te temel ilke seçimdir.
Devlet hizmetlerinin hiçbir kademesinde veraset usulü olmayıp, yerine seçim ve tayin vardır. Cumhuriyet devlet başkanlarının ve diğer kademelerdeki yöneticilerin hayat boyu görevde kalmasını reddeden bir anlayıştır. Seçim sonucunda iktidara gelen kişiler ömür boyunca devlet başkanlığı makamında kalamamaktadırlar.
Cumhuriyet rejiminde egemenlik ulusa aittir. Devlet başkanları ya doğrudan ya da dolaylı olarak halk tarafından belli bir süreliğine seçilmektedir.
Cumhuriyetin Türk toplumuna sağladığı faydalar kısaca şu şekilde özetlenebilir:
1. Demokrasinin kurulmasına ortam sağlamıştır.
2. Türk toplumunun gelişmesini ve çağdaşlaşmasını sağlamıştır.
3. Bütün vatandaşların devlet yönetimine eşit şekilde katılabilmesini sağlamıştır.
Cumhuriyetçilik:
Egemenliğin sahibinin millet olduğu bir yönetim şekli olan ve temsili demokrasiyi esas alan bir yönetim biçimi, Cumhuriyeti destekleyen bir Atatürk ilkesidir. Milletin seçtiği temsilcilerden oluşan Meclis (TBMM) son söz yetkisine sahiptir. Millet seçimlerle temsilcilerini değiştirebilir. Cumhuriyetçilik ilkesinin önemi, Anayasamızın birinci maddesinde değiştirilemez ve değiştirilmesi teklif dahi edilemez şeklinde net ifadelerle vurgulanmıştır.
Atatürk’ün tanımlamasıyla Cumhuriyet ilkesi; Türk Milleti’nin tabiatına ve adetlerine uygun yönetim şekli olan Cumhuriyet rejimi, laiklik ilkesiyle birlikte bütün siyasal tartışmaların dışında tutulmuştur.
Türkiye Cumhuriyeti’nin temel nitelikleri:
20 Ocak 1921 Anayasası’nda yapılan bir değişiklik ile bir hükümet şekli olarak ilk kez Anayasamızda yer almıştır. 1924 Anayasası’nda ise “Türkiye Devleti bir Cumhuriyettir“ ifadesi ile Cumhuriyete devlet şekli niteliği verilmiştir. 1961 ve 1982 tarihli Anayasalarımızda da bu madde korunmuştur. 1982 tarihli Anayasamızın 2. maddesinde ise “Türkiye Cumhuriyeti, toplumun huzuru, milli dayanışma ve adalet anlayışı içinde, insan haklarına saygılı, Atatürk milliyetçiliğine bağlı, başlangıçta belirtilen temel ilkelere dayanan demokratik, laik ve sosyal bir hukuk devletidir” şeklindeki ifade ile Türkiye Cumhuriyeti’nin nitelikleri detaylandırılmıştır.
Atatürk’ün Türk Gençliğine verdiği görevler:
Atatürk, Cumhuriyetin korunması görevini Gençliğe Hitabesi'nde Türk gençliğine verdiğini söyleyerek Cumhuriyetçilik ilkesinin ne kadar önemli olduğunu açıkça ifade etmiştir. Atatürkçülükte sağlam bir gençlik yetiştirmek temel amaç olmuştur. Atatürk “Gençler! Cesaretinizi kuvvetlendiren ve devam ettiren sizsiniz. Siz, almakta olduğunuz terbiye ve irfan ile, insanlık meziyetinin, vatan sevgisinin, fikir hürriyetinin en kıymetli sembolü olacaksınız… Cumhuriyeti biz kurduk; onu yükseltecek ve devam ettirecek sizsiniz.” diyerek Türk gençliğinden neler beklediğini kısaca ifade etmiştir.
Cumhuriyetin Türk toplumuna sağladığı faydalar:
Cumhuriyet öncelikli olarak tüm vatandaşların eşit olduğu, devlet yönetiminde söz sahibi olduğu ve devlet yönetimine katılmalarında eşit haklara sahip bulunduğu ve bu haklarında yasalarla korunduğunu ifade etmektedir. Cumhuriyet sayesinde Türk toplumunda çağdaşlaşma başlamıştır. Türk halkına verilen değer artmış, halkın her konuda özgür düşüncesi ve anlayışıyla söz sahibi olmasını sağlamıştır. Cumhuriyet halkı çağdaşlaşma yolunda bir amaca yöneltmiştir. Atatürk cumhuriyetin Türk milletine sağladığı faydaları kısaca şu sözleriyle pekiştirmiştir. “Cumhuriyet, yeni ve sağlam esaslarıyla, Türk milletini güvenli ve sağlam bir gelecek yolunda koyduğu kadar, asıl fikirlerde ve ruhlarda yarattığı güvenlik itibariyle, büsbütün yeni bir hayatın müjdecisi olmuştur.”
Atatürk'ün Cumhuriyetçilik ilkesi ışığında Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nde yapılan faaliyetler şu şekilde özetlenebilir:
1. 23 Nisan 1920 tarihinde TBMM'nin açılması sağlanmıştır.
2. Saltanatın kaldırılmıştır.
3. 29 Ekim 1923 tarihinde Cumhuriyet ilan edilmiştir.
4. Siyasal partiler kurulmuş ve çok parti denemeleri yapılmıştır.
5. Kadınlara seçme ve seçilme hakkı verilmiştir.
6. Ordunun siyasetten ayrılması sağlanmıştır.
